Dervish Lodge Candlesticks of Çankırı Museum

Dini ve sivil mimaride birer aydınlatma aracı olmaları açısından işlevsel olarak kullanılan şamdanlar özellikle ışık simgeselliği çerçevesinde birçok inançta sembolik anlamlar yansıtmış bu sembolizm eserlerin tasarımını da etkilemiştir. Seramik, cam, maden gibi malzemelerden üretilen kullanıldıkları yere göre farklı boyutlarda üretilmiş buna bağlı isimlendirilmiştir. Türk İslam toplumlarında dini tekkelerde de işlevselliğin yanı sıra ifade edecek şekilde yer almıştır. Bu çalışmada tasavvuf tarikatlarda şamdan-kandil-çerağ kavramlarının yönleri konusunda bilgiler verildikten sonra Çankırı Müzesi’nde alan Taş Mescid Mevlevîhânesi’nden müzeye getirilmiş olan on üç adet tekke şamdanı sanat tarihi disiplini malzeme-teknik-süsleme tanıtılmış, tarihlendirilmeleri yapılarak değerlendirilmiştir. çalışma ile şamdanlarının literatüründeki ifadelerinin incelenerek sanatındaki yerinin tespiti konuda yapılmış çalışmalarla birlikte sonraki araştırmalar için literatüre katkı sunulması amaçlanmıştır. Kaynaklarda araçlarından çerağ kandiller fazlaca zikredilse gerek yazılı gerekse görsel eserler müzelere dergâhlardan gelen, 13-14. yüzyıl civarına tarihlendirilen örnekler şamdanların erken dönemlerden itibaren kullanıldığını göstermektedir. Bitkisel, geometrik, figür kompozisyonların aldığı önemli bir objesi karşımıza çıkmaktadır. Günümüzde müze koleksiyonlarda şamdanları biçimsel farklılık Genel meydan-ı şeriflerdeki benzer olmakla Bektaşiyye’deki Kırk Budak Şamdanı ya Mevleviyye’deki sekiz kollu şamdan mevcuttur. formların oluşumunda genelde literatürünün özelde ise ilgili tarikatın inancı çerçevesindeki yansımaları etkili olmuştur. Şamdanların formunu etkileyen unsurların eşyaların temsil ettikleri bazı vardır. Tekkelerdeki tıpkı dervişe seyr-i sülûkunda sürekli takip etmesi gereken yolunda yürümesini sağlayan Allah’ın nûrunu, Hz. Peygamber’i (s.a.v.), Kur’ân-ı Kerîm-i, pirini hatırlatan unsurdur. kandil çerağlardan Bektaşiyye tarikatına ait olanlar özel isimlerle adlandırılmaları tasarımlarındaki yönler araştırmalara konu Gerek tasarımları çerağlar yansıttıkları anlamlarla sanatının örnekleri hakkında çalışmalar azdır. makalede incelenen tüm madeni (pirinç) olup dövme döküm teknikleri üretilmiştir. Farklı mumluk, gövde kaide formlarına sahip eserlerden bazıları çift üretilmişken tek Eserlerden bazılarında mumluklarda görülen lale formu eserdeki yazı dışında süsleme unsuru yoktur. Üzerlerinde tarih ibaresi bulunmayan müzelerde vakıf karşılaştırıldığında Mevlevîhânesi’nin süreci dikkate alındığında 19. yüzyıla olduğu görülmektedir. Yine şamdanın üzerindeki ibareden eseri anlaşılırken çalışmadaki eserlerde böyle kayıt Tarihlendirme durum sanatçı konusudur. Eserlerin üzerinde sanatçı-usta mevcut değildir. Ancak aynı döneme alanlarda şamdanlarla şamdanlarında rastlanan ortak formları sergilemelerinden dolayı dönemin dilini yansıtan oldukları Üretildikleri devrin özelliklerini anlamları örneklerindendir.